Bảo hiểm trùng là gì? Có nên mua bảo hiểm trùng không?

Bảo hiểm trùng là thuật ngữ quen thuộc trong lĩnh vực bảo hiểm nhưng không phải ai cũng hiểu rõ. Đây là khi một tài sản hoặc con người được bảo vệ bởi nhiều hợp đồng bảo hiểm cùng lúc, nhưng liệu có mang lại lợi ích như mong đợi? Bài viết này Đại lý Ngoại hạng AIA sẽ giải thích chi tiết bảo hiểm trùng là gì, cách áp dụng, ưu nhược điểm và hướng dẫn xử lý bồi thường theo Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022, giúp bạn quyết định có nên đầu tư vào loại hình này không nhé!

1. Bảo hiểm trùng là gì? Ví dụ minh họa

Theo khoản 1 Điều 49 Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022, bảo hiểm trùng là trường hợp một đối tượng được bảo vệ bởi hai hoặc nhiều hợp đồng bảo hiểm cùng phạm vi, cùng thời hạn, cùng sự kiện bảo hiểm, dẫn đến tổng số tiền bảo hiểm vượt quá giá trị thực tế của đối tượng đó tại thời điểm giao kết. 

Ví dụ minh họa:

Chị Lan là nhân viên văn phòng. Hiện tại, chị có đồng thời ba hình thức bảo hiểm sức khỏe:

1. Bảo hiểm y tế công cộng (BHYT): do Nhà nước cấp.

2. Gói bảo hiểm sức khỏe từ công ty bảo hiểm C: do chị tự mua, số tiền bảo hiểm 100 triệu đồng.

3. Gói bảo hiểm sức khỏe từ công ty bảo hiểm D: do công ty nơi chị Lan làm việc mua cho nhân viên, số tiền bảo hiểm 80 triệu đồng.

Các gói bảo hiểm này cùng bảo vệ một đối tượng (sức khỏe chị Lan), cùng phạm vi chi trả (chi phí y tế, nằm viện), cùng thời hạn hiệu lực và cùng chi trả cho một sự kiện bảo hiểm (chị Lan nằm viện).

Vào tháng 6/2025, chị Lan nhập viện với chi phí điều trị là 50 triệu đồng.

Tổng số tiền bảo hiểm của các hợp đồng là:
100 triệu (C) + 80 triệu (D) = 180 triệu đồng (chưa kể BHYT).

Chi phí thực tế phát sinh: 50 triệu đồng.

Đây là trường hợp bảo hiểm trùng, vì theo Khoản 1 Điều 49 Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022, tổng số tiền bảo hiểm vượt giá trị thực tế của sự kiện bảo hiểm (chi phí y tế 50 triệu đồng). 

2. Đối tượng và phạm vi áp dụng bảo hiểm trùng

Bảo hiểm trùng chỉ áp dụng cho tài sản như xe cộ, nhà cửa, hàng hóa… và trách nhiệm dân sự như trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho bên thứ ba. Không áp dụng cho bảo hiểm con người, tức là bảo hiểm nhân thọ hoặc bảo hiểm sức khỏe.

Phạm vi áp dụng được xác định cụ thể trong từng hợp đồng, nhưng phải tuân thủ nguyên tắc không bồi thường vượt giá trị thiệt hại thực tế, đảm bảo tính công bằng và hợp lý trong chi trả.

3. Ưu điểm và hạn chế của việc mua bảo hiểm trùng

Việc mua bảo hiểm trùng sẽ hữu ích trong một số tình huống cụ thể, nhưng cần cân nhắc kỹ lưỡng để tránh lãng phí tiền bạc và phức tạp không cần thiết, vì thế hãy xem thật kỹ ưu điểm và hạn chế của việc mua bảo hiểm trùng dưới đây.

Ưu điểm của việc mua bảo hiểm trùng:

• Tăng mức bồi thường tiềm năng: Khi bạn mua nhiều hợp đồng bảo hiểm cho cùng một rủi ro (ví dụ: tài sản, tính mạng), bạn có thể nhận được khoản bồi thường lớn hơn nếu các công ty bảo hiểm cho phép chi trả độc lập.
• Đa dạng hóa nguồn chi trả: Nếu một công ty bảo hiểm gặp vấn đề tài chính hoặc chậm trễ trong việc giải quyết quyền lợi, bạn vẫn có thể dựa vào các hợp đồng khác từ các công ty khác.
• Linh hoạt trong điều khoản: Mỗi hợp đồng bảo hiểm có thể có những điều khoản khác nhau, giúp bạn tận dụng được lợi ích tốt nhất từ từng chính sách (ví dụ: một bên chi trả chi phí y tế, bên kia chi trả mất mát thu nhập).

Hạn chế của việc mua bảo hiểm trùng:

• Chi phí cao: Bạn phải trả phí bảo hiểm cho nhiều hợp đồng, dẫn đến gánh nặng tài chính lớn hơn, đặc biệt nếu không thực sự cần thiết.
• Giới hạn bồi thường thực tế: Trong nhiều trường hợp, luật bảo hiểm (như nguyên tắc “bồi thường không vượt quá thiệt hại thực tế”) khiến bạn không thể nhận được tổng số tiền từ tất cả các hợp đồng. Các công ty bảo hiểm thường phối hợp để chỉ chi trả một lần dựa trên thiệt hại thực, bất kể bạn có bao nhiêu hợp đồng.
• Phức tạp trong quản lý và đòi bồi thường: Việc theo dõi nhiều hợp đồng, nộp đơn đòi bồi thường cho từng công ty và giải quyết tranh chấp (nếu có) có thể rất mất thời gian và rắc rối.
• Rủi ro bị từ chối chi trả: Nếu bạn không khai báo đầy đủ rằng mình đã có bảo hiểm trùng, một số công ty có thể coi đó là gian lận hoặc vi phạm điều khoản hợp đồng, dẫn đến từ chối bồi thường.

4. Cách xử lý khi xảy ra sự kiện bảo hiểm trong trường hợp bảo hiểm trùng 

Theo khoản 2 điều 49 Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022, ta có thể hiểu rằng: Khi một người mua nhiều hợp đồng bảo hiểm cho cùng một rủi ro hay còn gọi là bảo hiểm trùng và xảy ra sự kiện bảo hiểm, thì người mua sẽ được đền bù với số tiền từ mỗi hợp đồng bảo hiểm sẽ được tính dựa trên tỷ lệ giữa số tiền bảo hiểm đã thỏa thuận trong hợp đồng đó so với tổng số tiền bảo hiểm của tất cả các hợp đồng mà bên mua đã giao kết. Tổng số tiền bồi thường từ tất cả các hợp đồng không được vượt quá giá trị thiệt hại thực tế của tài sản.

Ví dụ minh họa

Tiếp tục với ví dụ ở phần trước, Chị Lan là nhân viên văn phòng, đồng thời có 3 hình thức bảo hiểm sức khỏe gồm:

1. BHYT (Bảo hiểm y tế công cộng) – do Nhà nước cấp
2. Bảo hiểm công ty C – do chị tự mua, số tiền bảo hiểm: 100 triệu đồng
3. Bảo hiểm công ty D – do công ty nơi chị làm việc mua cho nhân viên, số tiền bảo hiểm: 80 triệu đồng

Tổng số tiền bảo hiểm tư nhân: 100 triệu + 80 triệu = 180 triệu đồng

Sự kiện bảo hiểm xảy ra:

Vào tháng 6/2025, chị Lan phải nhập viện điều trị với chi phí y tế thực tế là 50 triệu đồng.

Theo quy định, tổng mức bồi thường không được vượt quá số tiền thiệt hại thực tế. Trong trường hợp này, BHYT công trước sẽ chi trả phần theo quy định, phần còn lại sẽ do các công ty bảo hiểm tư nhân (C và D) thanh toán theo tỷ lệ.

Giả sử BHYT thanh toán 20 triệu đồng, còn lại 30 triệu đồng chưa được chi trả. Chi trả phần còn lại theo tỷ lệ giữa các hợp đồng bảo hiểm tư nhân:

• Tổng số tiền bảo hiểm tư nhân: 180 triệu đồng
• Phần cần thanh toán tiếp: 30 triệu đồng

Tỷ lệ chi trả:

• Công ty C: 100/180 =55,56%⇒0,5556×30=16,67 triệu đồng
• Công ty D: 80/180 =44,44%⇒0,4444×30=13,33 triệu đồng

✅ Tổng cộng chị Lan được chi trả:

• BHYT: 20 triệu đồng
• Công ty C: 16,67 triệu đồng
• Công ty D: 13,33 triệu đồng
  → Tổng cộng: 50 triệu đồng, đúng bằng chi phí điều trị thực tế

Mặc dù tổng số tiền bảo hiểm từ các hợp đồng là 180 triệu đồng, các công ty bảo hiểm chỉ chi trả đúng bằng chi phí phát sinh thực tế, đảm bảo nguyên tắc không trục lợi bảo hiểm và tuân thủ Khoản 1 Điều 49 Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022.

5. Phân biệt giữa bảo hiểm trùng và đồng bảo hiểm

Để hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa bảo hiểm trùng và đồng bảo hiểm, hai khái niệm thường gây nhầm lẫn trong lĩnh vực bảo hiểm, dưới đây là bảng so sánh chi tiết

Tiêu chí	Bảo hiểm trùng	Đồng bảo hiểm
Khái niệm	Một bên mua bảo hiểm ký nhiều hợp đồng độc lập từ các công ty bảo hiểm khác nhau để bảo vệ cùng một tài sản/rủi ro.	Nhiều công ty bảo hiểm cùng tham gia bảo hiểm cho một tài sản/rủi ro theo thỏa thuận chung trong một hoặc nhiều hợp đồng liên kết.
Điều kiện của DN	Không yêu cầu phối hợp giữa các DN bảo hiểm; mỗi DN hoạt động độc lập, chỉ cần đáp ứng điều kiện kinh doanh bảo hiểm thông thường.	Các DN bảo hiểm phải thỏa thuận trước về tỷ lệ tham gia, thường áp dụng cho tài sản/rủi ro lớn vượt khả năng của một DN.
Người trực tiếp bồi thường	Mỗi công ty bảo hiểm chi trả theo tỷ lệ số tiền bảo hiểm của mình trên tổng số tiền bảo hiểm (theo Luật Kinh doanh Bảo hiểm 2022).	Các công ty bảo hiểm chi trả theo tỷ lệ cam kết trong hợp đồng đồng bảo hiểm, không cần tính lại tỷ lệ.
Đối tượng	Tài sản hoặc rủi ro bất kỳ mà bên mua muốn bảo vệ, thường không quá lớn.	Thường là tài sản/rủi ro có giá trị lớn (nhà máy, tàu, dự án lớn) cần phân tán rủi ro.
Mối quan hệ pháp lý	Không có quan hệ pháp lý giữa các công ty bảo hiểm; chỉ có quan hệ giữa bên mua và từng công ty qua hợp đồng riêng.	Có quan hệ pháp lý giữa các công ty bảo hiểm (thỏa thuận đồng bảo hiểm) và giữa các công ty với bên mua qua hợp đồng chung/liên kết.
Hạn chế	Lãng phí phí bảo hiểm; tổng bồi thường không vượt thiệt hại thực tế; phức tạp khi đòi bồi thường do thiếu phối hợp.	Phụ thuộc vào sự phối hợp giữa các DN; thủ tục thỏa thuận ban đầu có thể phức tạp; không phù hợp với tài sản nhỏ.

Bảo hiểm trùng mang lại cơ hội tăng quyền lợi khi rủi ro xảy ra, nhưng không phải lúc nào cũng tối ưu vì tổng bồi thường bị giới hạn bởi thiệt hại thực tế. Hy vọng với những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về bảo hiểm trùng. Trước khi mua, bạn nên cân nhắc nhu cầu, chi phí và đọc kỹ hợp đồng. Nếu cần tư vấn, hãy liên hệ các đơn vị uy tín như Đại lý Ngoại hạng AIA để đưa ra lựa chọn phù hợp nhất.